Allemaal hebben wij zo onze eigen 'gebruiksaanwijzing': er is altijd wel iets waar een enkeling anders op reageert dan de meeste anderen. Ja, ook bij u en mij is dat het geval.
==============================================
=================================================
Zo kan ik plotseling en vrij heftig reageren op het woordje 'moeten', vooral wanneer dat op een bepaalde manier wordt uitgesproken. Dieptepunt was toen een mede-vakantieganger na een tirade van mij tegen mensen en instanties van wie ik van alles moest, zich per ongeluk liet ontvallen: 'Je moet je niks aantrekken van mensen die zeggen dat je dingen moet doen.'
Een andere 'trigger' voor mij is de zinsnede: 'Over een tijdje'. Klinkt als een heel normaal zinnetje, niet? Dus waarom kan ik zo fel reageren wanneer iemand dat tegen mij zegt? Toen een vriendin haar zorgen over mogelijke corona-besmetting uitte door mij te adviseren: 'Ik wil niet dat je gaat reizen en je zoon gaat zien. Misschien over een tijdje.', schoot ik uit mijn slof. Puur door de plotseling opkomende en nog steeds een tikkeltje pijnlijke herinnering aan iemand die dat in 1995 tegen mij zei.
Kort na de geboorte van mijn zoon kwam een aardige dame met mij praten, in een kamertje. In het bijzijn van een kinderarts, de begeleidster van zijn moeder en nog een paar ziekenhuismedewerkers: 'Zijn moeder is psychiatrisch patiënt en iedereen weet dat een vader alleen natuurlijk niet voor een kind kan zorgen dus wij van de kinderbescherming gaan hem uit huis plaatsen.' Dat was best even een beetje schrikken maar ik wist kalm te blijven toen ik vroeg: 'En dan?' 'Als alles goed gaat mag u hem natuurlijk zien. Na een tijdje.' 'Wat bedoelt u met 'een tijdje'? 'Als alles goed gaat na acht jaar al.'
Wat er toen gebeurde heb ik van anderen moeten horen maar het was niet fraai. Er werd gelukkig geen aangifte tegen mij gedaan maar in een proces verbaal zouden termen hebben gestaan als 'Vernieling van eigendom', 'fysieke bedreiging' en 'verstoring van de openbare orde'. Ik kreeg letterlijk een rode waas voor mijn ogen ('Mataglap', eigenlijk 'mata gelap'. Wat in het Maleis staat voor 'oog' en 'duister') en begreep later dat 'trad buiten zichzelf van woede' niet zomaar een uitdrukking is.
Datzelfde effect heeft het woordje 'chicken!' op Marty McFly uit Back to the Future:
Meestal weet slechts een handvol mensen het gebruik van zulke 'triggerwoorden' te voorkomen. Maar die moeten jou dan wel goed kennen. Voor mij zijn dat dus 'moeten' en 'over een tijdje', voor Marty is dat 'chicken'.
Anderen kunnen heftig reageren op het woordje 'angst' met 'Ik ben helemaal nérgens bang voor! Hoe dúrf je dat te insinueren!?' terwijl weer een ander rood aanloopt van woede na de relatief simpele vraag: 'Zet je je eigen bord even in de keuken? Dat scheelt mij weer moeite.' Anderen roepen boos: 'Zo, dus jij vindt jouw goudvis belangrijker dan mij!?' wanneer je zegt: 'Blijf jij even hier wachten? Ik stap even deze winkel binnen voor een potje goudvissenvoer.'
Het is niet altijd duidelijk waarom een woord voor de een gewoon een woord is en bij de ander een kluis met opgesloten emoties opent maar het is vrij normaal. Oké, het ene is misschien wat 'normaler' (wat is 'normaal' en wie bepaalt dat en waarom?') dan het andere maar het is nu eenmaal een gegeven dat elk van ons wel een of andere 'tick' heeft; bij elk mens hoort een lijstje ongeschreven regels.
Wie prettig wil samenleven en dan toevallig ook over wat tact en empathie beschikt weet dan om niet te vloeken binnen gehoorsafstand van een zeer religieuze vriendin maar weet ook dat een andere christelijke kennis er niet voor schroomt af en toe taal te bezigen waar een bootsman zich voor zou schamen. De ene Christen is tenslotte de andere Christen niet. Zoals ook de ene Jood de andere Jood niet is, de ene homo niet de andere homo, et cetera, en zo verder.
Tegenover veel Rotterdammers kun je rustig flauwe grapjes over Feyenoord maken (en kun je grapjes over Ajax terug verwachten) terwijl je dat bij een ander alleen maar doet als je toevallig van ziekenhuiseten houdt.
Zoals gezegd: elk van ons heeft een 'gebruiksaanwijzing'. Het wordt pas echt lastig wanneer die gebruiksaanwijzing lijkt op de Algemene Voorwaarden van Google en je een week lang, 24 uren per dag moet lezen op een snelheid van 300 woorden per minuut, alleen maar om die te lezen. Laat staan te memoriseren. Hoewel velen graag zouden willen dat iedereen altijd rekening houdt met elke regel in hun gebruiksaanwijzing, is dat onmogelijk. Ook wanneer je iemand al lange tijd kent, wordt je nog wel eens verrast met een stukje gedrag dat je niet van anderen kent.
Mensen die van mij het stempel 'onmogelijk in de omgang' krijgen, zijn mensen die in de Algemene Voorwaarden van hun 'Gebruiksaanwijzing' hebben staan: 'Behoudt zich ten allen tijde het recht voor om zonder aanleiding of waarschuwing vooraf, af te wijken van deze Algemene Voorwaarden.'
Hoe gaat u om met deze groep mensen? En wat staat er in uw specifieke gebruiksaanwijzing?
Meer lezen? Mijn verhalenbundels
Posts
